"Listy z podróży do Ameryki" - część 1

   Na wstępie przede wszystkim chciałabym powitać wszystkich Czytelników "Pamiętnika ..." w nowym, oby lepszym, roku. Również chciałabym wytłumaczyć swoje milczenie- pewnie z racji tego, że cały czas utożsamiam się z Polakami w Polsce, mój organizm postanowił zjednoczyć się z rodakami i podobnie jak ich, dopadło mnie wstrętne grypowe choróbsko. Jednak powracam już do świata żywych i serwuję nowego posta :)

źródło

   Jakiś czas temu, głównie dzięki zaopatrzeniu się w czytnik książek, a co za tym idzie szerszy dostęp do bazy książek, wpadła w moje ręce bardzo ciekawa, szczególnie z punktu widzenia bloga, pozycja. Mam na myśli "Listy z podróży do Ameryki" Henryka Sienkiewicza.  Czy ktoś w ogóle wiedział, że Sienkiewicz był w USA i przy okazji popełnił coś takiego jak owe "Listy..."? Ja nie wiedziałam, ale już wiem, toteż wiedzą się dzielę :)

   Jak powiedziała mi ciocia Wikipedia, Sienkiewicz podróżował po USA w latach 1876-1878, czyli blisko półtora wieku temu. W tym też czasie powstały "Listy...", drukowane w Gazecie Polskiej. Dlaczego tak pochylam się nad tym utworem? Ponieważ uważam, że to bardzo ciekawe zobaczyć, jak zmieniły się Stany na przestrzeni tych lat, a także spojrzeć na ówczesną Amerykę, jakże inną od tej dzisiejszej, oczami naszego wybitnego literata, którego znamy głównie z takich ciężkich kobył jak "Potop" czy "Ogniem i mieczem". Przy okazji wspomnę, że "Listy..." pisane są zupełnie innym językiem i w zupełnie innym stylu, niż te, do których w bardziej popularnych utworach przyzwyczaił nas Sienkiewicz. I jeszcze kilka słów co do tej odmienności Ameryki ówczesnej względem dzisiejszej- Sienkiewicz podróżował po Stanach stosunkowo niedługo po zakończeniu wojny secesyjnej, kiedy Indianie żyli sobie jeszcze swobodnie tam, gdzie chcieli, większość kraju nie była jeszcze zamieszkana, a dzisiejsze wielkie metropolie dopiero zaczynały się rozbudowywać. Myślę, że to już doskonale świadczy o tym, jak inne to były czasy, choć nie tak znowu odlegle.

Ameryka w 2 połowie XIX wieku.
źródło

   Nie będę pisać recenzji utworu, ale postanowiłam podzielić się z Wami fragmentami, które uważam za warte omówienia, porównania z dzisiejszymi realiami czy też po prostu zaprezentowania :) Dziś część pierwsza, skupiająca się głównie na pierwszym etapie podróży Sienkiewicza oraz na jego obserwacjach dotyczących społeczeństwa amerykańskiego.

"Rzeczywiście: prędzej przypuszczałbym, prędzej uwierzyłbym, że wydadzą składkowy obiad dla mnie (...), prędzej uwierzyłbym, że Antychryst, jak mnie o tym zapewniała jedna z moich kuzynek z Wołynia, przyszedł już na świat; prędzej na koniec uwierzyłbym we wszystko niż w moją wycieczkę do Ameryki. A jednak (...)" . 

Cóż mogę dodać? zupełnie jakbym pisała o  sobie :)

" (...) tymczasem tam [w Ameryce], słyszę, ziemię darmo dają, tylko się trzeba strzec, żeby nie okpili, bo to chytry naród." 

"Ale jeżeli nie pojadę, cóż będę robił? Będę pisywał po nocach?... Ależ i w Ameryce mogę pisywać także. Co więcej, doktor zalecił mi, żebym nie pisywał po nocach; a ponieważ w Ameryce właśnie wtedy wypada noc, kiedy u nas dzień, zatem pisywać w Ameryce w nocy jest to pisywać w Europie we dnie, czyli: jechać do Ameryki jest to wypełniać polecenie swojego doktora."

Tyle o rozterkach i przygotowaniach do podróży, teraz czas na prawdziwą Amerykę! :)

" Amerykanie w ogóle przedstawiają się szorstko, nawet twarze ich, o rysach grubych, pospolitych i gminnych, zdradzają od razu brak tego poloru i wykwintności, która uprzyjemnia życie towarzyskie i czyni miłymi stosunki nawet między ludźmi nie znanymi sobie nawzajem."

Nie wiem, czy teraz dałoby się tak jednoznacznie wypowiedzieć na temat wyglądu Amerykanów. Przede wszystkim dlatego, że współcześni Amerykanie to istna mieszanka rasowa i etniczna.  No a jakby nie patrzeć, "prawdziwi Amerykanie" to przecież i tak Indianie, cała reszta to goście z innych kontynentów...

"Kuchnia amerykańska jest najniegodziwszą kuchnią na świecie. Nie chodzi jej o to wcale, żebyś zjadł zdrowo i dobrze, ale o to, byś zjadł jak najprędzej i mógł wrócić do business; wszystko więc obliczone jest na łap cap i tylko wieczorne obiady podają ci cokolwiek staranniej, wieczorem bowiem wszelki business kończy się wraz z uderzeniem piątej godziny."

Heh, i mamy jasność, skąd taka popularność fast-foodów w USA- można by rzec, że jest to uwarunkowane historycznie :D Co do godziny piątej- zgadzam się, że o tej porze nadal większość ludzi kończy pracę :)

"System nauczania przyjęty jest doświadczalny i istotnie niezmiernie praktyczny, znany już zresztą wszędzie. Naukę geografii rozpoczyna nauczycielka od domu, w którym  stoi szkoła, przy czym dzieci dowiadują się rzeczy arcypożytecznych: jak się stawia domy, na co izby są potrzebne itd. Poznawszy szkołę, poznają country, w której szkoła się znajduje, miasteczka, rzeki, następnie całą prowincję, następnie Stany Zjednoczone; nauczycielka coraz bardziej rozszerza widnokrąg ich wiedzy, dopóki nie obejmie całej ziemi. W nauce zoologii i botaniki dzieci poznają przede wszystkim faunę i florę własnych okolic; widzą mnóstwo roślin, na które patrzą zresztą codziennie, przechodząc z farm do szkoły; ale nauczycielka wykłada im szkodliwe lub pożyteczne własności; tak samo obznajmia wychowańców i wychowanki ze zwierzętami, minerałami itp."

Jeśli tak faktycznie było wszędzie, to moim zdaniem ówczesne dzieci musiały mieć bardzo ciekawą szkołę! O Ile bardziej wolałabym uczyć się    o zwierzętach, które mam szansę zobaczyć, niż o  pantofelkach czy innych wciąż dla mnie abstrakcyjnych tworach....

"Społeczeństwo amerykańskie uchodzi za najreligijniejsze na świecie. Ludzi wątpiących istotnie nie ma tu wcale, przepisy religijne zachowywane są najściślej, w niedziele i święta głucha martwota upada na wsie i miasta, sklepy są pozamykane, fiakry i omnibusy nie kursują prawie zupełnie; w teatrach nie grają, miejsca publiczne są puste; słowem, powaga tu i uroczystość większa niż wszędzie na świecie. Ale wejrzawszy w to bliżej, widzimy w tym raczej wpływ zwyczaju nie wdającego się w żadne rozumowania niż żywotnej, gorącej, świadomej siebie wiary."

Ok,   w 2013  roku na pewno nic już z tego nie zostało. Wątpię, żeby amerykańskie społeczeństwo było najreligijniejsze na świecie, ale zaryzykowałabym stwierdzenie, że pod względem religijnym jest najbardziej zróżnicowane.  Oczywiście nie stoi to na przeszkodzie temu, aby niedziele i święta były normalnymi dniami handlowymi...

I na koniec jeszcze jeden cytat, który przypuszczam, że z punktu widzenia poprawności politycznej nie miałby szans ujrzeć światła dziennego w dzisiejszych czasach:

"Biedne Murzynisko, podobniejsze do goryla niż do człowieka, szło naprzód, wołając od czasu do czasu: "Ho! ho!"."

Mam nadzieję, że zainteresowałam Was trochę "Listami z podróży do Ameryki" :). Na dziś wystarczy, następnym razem kilka fragmentów z krótkiego pobytu Sienkiewicza w Chicago- zobaczymy, jak bardzo od tego czasu zmieniło się Wietrzne Miasto :)